Fortsätt till huvudinnehåll

Heimili, matur og peningar

Í gær fór ég í ondúleringu og las slatta af glansblöðum. Það er menningarkimi sem ég tek skorpu í á þriggja mánaða fresti á hárgreiðslustofunni. Sumt finnst mér mjög skemmtilegt í svona blöðum, til dæmis að skoða myndir af innlitum á heimili fólks og sjá hvað er mikið tekið í híbýlum sem talin eru til fyrirmyndar. Hnútapúðarnir, sem hafa verið vinsælir í örfá ár, koma enn sterkir inn hjá þeim sem eiga falleg heimili. Ég fæ alltaf aðkenningu af minnimáttarkennd þegar ég sé baðherbergin og svefnherbergin í tímaritunum. Það er er ansi ljótt heima hjá mér miðað við þessi fínu heimili, en stundum fyllist ég eldmóði við lesturinn og heiti því að taka mig á og smartvæða heimili mitt. Svo eru það viðtölin. Mér finnst oft mjög skemmtileg viðtöl í glansblöðum. Ég finn eiginlega alltaf eitt viðtal við þekkta manneskju sem segist hafa verið mjög gáfað barn. Viðkomandi kunni að lesa fjögurra ára og var almennt á undan skólafélögum sínum í þroska. Oftar en ekki dvaldi umrætt gáfubarn líka töluvert hjá ömmu sinni og afa í bernsku. Þetta brást ekki í glansblaðalestrartörninni í gær, ég fann auðvitað viðtal sem var alveg á þessum nótum og meira að segja las konan sem talað var við Laxness og Þórberg á æskuárum.

Í gærkvöldi fórum við á Ban Thai, sem einnig gengur undir nafninu Mötuneytið hér á heimilinu, og fengum okkur sterkan mat. Ég er enginn kettlingur þegar kemur að chili og pipar en mér dettur samt aldrei í hug að fá mér rétti sem merktir eru með mjög mörgum pipurum á Ban Thai, tveir eða þrír eru alveg nóg. Ekki vil ég vera eins og maðurinn í örsögunni, sem pantaði sér alltaf sterkasta réttinn á matseðlinum og logaði svo niður í rassgat. Við þurftum ekki að bíða mjög lengi eftir matnum en á meðan við biðum rauk einn reiður túristi út og bölsótaðist yfir langri bið. Hann gleymdi úlpunni sinni og þurfti að koma aftur inn og ná í hana svo hann tvítók dramatíska æsinginn yfir lélegri þjónustu.

Um daginn las ég, á einhverri útlenskri síðu, lista yfir spurningar sem fólk á ekki að spyrja rithöfunda að. Ein spurningin sem ekki mátti spyrja var hvað viðkomandi væri að skrifa þessa dagana og önnur hvort eitthvað væri upp úr þessu að hafa. Þessi grein rifjaðist upp fyrir mér áðan þegar ég las á spjallsíðu íslenskra rithöfunda að ein örfárra tekjulinda höfunda, Bókasafnssjóður, væri þornuð upp í bili vegna þess að menntamálaráðherra hefði ekki skipað úthlutunarnefnd. Þá rifjaðist líka upp fyrir mér það sem danskur þýðandi sagði mér á ráðstefnu í fyrra varðandi greiðslur úr danska bókasafnssjóðnum. Sú kona hefur þýtt slatta af bókum í gegnum árin og fær að jafnaði andvirði um 4-5 íslenskra milljóna úr danska bókasafnssjóðnum árlega og sjóðurinn er hennar helsta tekjulind. Þegar ég varð stóreyg yfir summunni sem hún sagðist hafa fengið árið 2016 sagði hún að þetta væri ágætt en alls ekki neitt svimandi, svo nefndi hún nöfn nokkurra höfunda og þýðenda sem ég kannast við og upphæðir sem voru svo háar að ég varð verulega undrandi og smá öfundsjúk. Áðan fór ég að efast um að ég hefði reiknað dönsku krónurnar rétt yfir í íslenskar svo ég rannsakaði málið. En nei, ég kann að reikna. Bjarne Reuter, sem er aðallega þekktur fyrir barna- og unglingabækur, fær andvirði hátt í tólf íslenskra milljóna úr danska bókasafnssjóðnum í ár, og Kim Fups Aakeson, sem margir Íslendingar þekkja, góðan slatta líka. Hér eru tölurnar. Nú vil ég hvorki líkja mér við þessa meistara né viðurkenna að ég sé vanþakklát, en þegar ég heyri minnst á Bókasafnssjóð íslenskra höfunda og þýðenda þá hugsa ég yfirleitt að ég sé jafn dauð hvoru megin sem ég ligg. Ég fékk rúmar 300 þúsund krónur úr þessum sjóði í fyrra og mun minna árið þar á undan. Samanlagður fjöldi bóka sem ég hef þýtt og skrifað er vel á þriðja tuginn og þar á meðal eru metsölukrimmar og barnabækur, sem eru víst bókmenntir sem lánast vel út á söfnum (ekki spyrja um ljóðabækur). En ekki misskilja mig; ef þið rekist á menntamálaráðherra þá megið þið gjarna spyrja hann hvort hann ætli ekki að skipa nefndina sem sér um að höfundar og þýðendur fái sína árlegu hungurlús greidda. Já og því má svo við bæta að það má alveg spyrja mig hvað ég sé að skrifa og hvort eitthvað sé upp úr því að hafa.

Svona lítur heggurinn út í dag - hann blómstrar því miður ekki í ár.


Kommentarer

Populära inlägg i den här bloggen

My friend and I

Undanfarið hef ég svolítið verið að hugsa um bókmenntagagnrýni, já eða mögulegan skort á henni og bókmenntaumræðu almennt, og um eitthvað sem Páll Baldvin Baldvinsson skrifaði í opnu bréfi fyrir nokkrum árum, þegar hann hætti að gagnrýna bækur. Í morgun, þegar ég vaknaði allt of snemma, datt mér í hug að fara á fætur og skrifa það sem ég var að hugsa og finna bréf Páls og hugleiðingu sem ég skrifaði í norska blaðið Klassekampen þar sem gagnrýni var til umræðu. Ég fór á fætur og inn á baðherbergi og rak þá augun í bók Jóhanns Hjálmarssonar, Malbikuð hjörtu , lúið eintak sem kom út árið 1961 og er með teikningu eftir Alfreð Flóka á kápunni. Ég fór að fletta bókinni (já, á klósettinu) og las meðal annars ljóð sem  heitir Skugginn . Þá rifjaðist upp fyrir mér að ég hefði heyrt að Jóhann Hjálmarsson hefði einhvern tíma lögsótt hljómsveitina Trúbrot fyrir að stela frá sér texta ljóðsins. Það tók ekki margar sekúndur að finna útúr því hvernig málinu lauk (dómurinn féll í desember árið 1974).

Hlemmur

Ég held ekki að ég sýni dómgreindarleysi varðandi eigin persónu þó að ég haldi því fram að ég sé sjaldan utan við mig. Ég er ekki vön því að týna hlutum og gleyma, fara í öfug föt, koma of seint eða ruglast á dóti. En í morgun tókst mér samt að bursta tennurnar með andlitskremi úr túpu sem var keypt í sænsku apóteki um daginn. Ég var búin að bursta duglega í svona tíu sekúndur þegar ég fann beiskt krembragðið. Oj! Ég er ekki meðlimur í Costco svo ekki fer ég þangað í bili. Hins vegar fór ég áðan í pólsku búðina á Hlemmi og keypti pipar. Það er svolítið erfitt að versla þar vegna þess að allt er merkt á pólsku, en ég get nú ráðið í ýmislegt. Þar fæst líka brauð sem heitir chleb. Og talandi um Hlemm þá er spurning hvort mögulegt ofmat á fjölda túrista verði til þess að hótelið sem verið er að ljúka við, ásamt fjölda annarra hótela í grenndinni, muni kannski standa hálftómt. Ég hef reyndar litla trú á því, og fjölgi túristum ekki eins og kanínum verður örugglega hægðarleikur að breyta h

Drottninggatan

Ég er stödd á gistiheimili í Stokkhólmi. Í gærkvöldi át ég salat upp úr plastboxi í kvöldmat og hámhorfði svo á Skam. Mér finnst þetta skemmtilegir þættir en ég og vinir mínir vorum nú ekki alveg jafn þroskuð við upphaf menntaskólanáms eins og norsku ungmennin. Þau eru líka sennilega eldri en þau eiga að vera, ég meina sko leikararnir. Þannig virkar kannski leiklistarbransinn, fyrst leikur fólk niður fyrir sig og síðan upp fyrir sig og svo er það rekið. Hádegismaturinn var bökuð kartafla með skagenröra. Í kvöld ætla ég að hitta þýðanda og forleggjara og drekka með henni bjór. Á morgun held ég ferðinni áfram, þá er sex klukkustunda lestarferð á dagskrá.

Síðdegi flísaleggjarans

Það er eitthvað mjög áhugavert við að leggja flísar. Púsl með tilgang, verk sem er ekki beinlínis mjög auðvelt, en samt ekkert sérlega flókið og getur gengið býsna hratt. Það getur samt alveg tekið á taugarnar. Nú erum við að leggja lokahönd á flísagólf, annað kvöld mun ég fúga og í lok vikunnar verður glænýtt gólf á einu herbergi í kjallaranum. Á meðan ég lagði síðustu flísarnar áðan fór ég að hugsa um bók eftir höfund sem ég hef miklar mætur á. Það er maður sem skrifaði texta sem ég sogast oft inn í því hann er svo óskaplega tær og þægilegur, tilgerðarlaus og innihaldsríkur. Bókin sem ég hugsaði um heitir En kakelsättares eftermiddag eða Síðdegi flísalagningamanns og höfundurinn heitir Lars Gustafsson. Hann var meðal annars prófessor í Austin í Texas en  ættaður frá Västerås og gamall skólafélagi P. O. Enqvist. Lars Gustafsson dó fyrir rúmu ári síðan. Bókin um síðdegi flísaleggjarans er stutt (margar bækur LG eru stuttar og þéttar), hún kom út 1991 en ég las hana nokkrum árum síð

Eitthvað pínulítið um gagnrýni

Stundum les ég eða heyri að þeir sem tjái sig um bókmenntir fái oft yfir sig ægilegar gusur frá óhressum höfundum eða útgefendum. Þetta hef ég aldrei upplifað persónulega þrátt fyrir að hafa skrifað og spjallað um bókmenntir á ýmsum stöðum. Einu sinni skrifaði ég á fjölmiðil (sem nú er dauður) eitthvað í áttina að því að kafli í ákveðinni, þá nýrri, bók hlyti að vera leiðinlegasti kafli gjörvallrar íslenskrar bókmenntasögu, en enginn sendi mér skammarpóst hvað þá kúk í poka. Í mesta lagi hefur einhver hent mér út af facebook-vinalistanum og það er nú bara hressandi. En ég man að höfundur þakkaði mér einu sinni persónulega fyrir skrif um bók eftir sig. Það gerðist í gamla Blómavali við Sigtún. Viðkomandi höfundur, sem er nýbúinn að gefa út ljóðabók, skrifar á þessa síðu . Ég tek það samt fram að ég hef aldrei þurft að gefa bókum stjörnur. Þegar ég skrifaði gagnrýni fyrir Morgunblaðið, það var sennilega fyrir áratug, var stjörnugjöf ekki enn orðin regla. Fyrir nokkrum árum hætti Páll B

Tranströmer og Dylan

Um daginn minntist ég hérna á rithöfundinn Lars Gustafsson og bókina hans um ógeðfellda flísaleggjarann. Þar sem ég á ekki þá bók þá fór ég að lesa endurminningabók eftir LG, bókin heitir Ett minnespalats eða Höll minninganna . Eftir Lars Gustafsson liggja þó nokkrar ljóðabækur og hann valdi líka ljóð í safnrit. Hann segir í endurminningabókinni að honum finnist sænsk ljóðskáld sem hafa náð einhvers konar frama eða vinsældum skiptast í tvo hópa. Annar hópurinn samanstendur af skáldjöfrum, þeir eru óþolandi belgingslegir og tala gjarna illa um verk kollega sinna í skáldastétt, svo tekur hann dæmi um slíka menn og segir sögu af einum sem kallaði ljóðlist annars skálds pissuskálaskáldskap. Svo er hin gerðin af skáldum, það eru menn sem yrkja auk þess að vinna við eitthvað annað, eru svona ljóðaföndrarar og líta á ljóðagerðina eins dund á borð við að sumir smíða líkön úr eldspýtum eða hnýta flugur. Slík skáld verða undrandi þegar þau fá viðurkenningu fyrir ljóðin sín. Þannig var  víst Tom

Ljótar ljósmyndir

Stolin mynd af bæjarleikhúsinu  Í krummaskuðinu Krummaborg er gamalt leikhús sem á sér langa sögu . Það stendur við götu sem heitir Horní og er um 200 metra frá aðaltorginu þar sem ég er stödd núna. Í leikhúsinu er kaffihús/bar, eina slíka lókalið ég hef komið inn á í Tékklandi þar sem ekki má reykja. Anddyri leikhússins minnir mig pínulítið á gamla Nýja bíó eða jafnvel Hafnarfjarðarbíó (sem var eitt fallegasta bíó Íslands - en auðvitað var það eyðilagt), það er einhver svoleiðis stemning þarna. Kaffihúsið á neðstu hæð er skemmtilega gamaldags og ekkert of fínt, mismunandi ljósakrónur og lampar og þjónustustúlkan var hressileg. Mér leið samt dálítið eins og á kaffistofu sagnfræðinga við Háskóla Íslands þarna inni í gærkvöldi. Á svæðinu voru nefnilega tólf karlar og ein kona (ég). Já og skömmu síðar bættist þrettándi karlinn í hópinn. Úr anddyrinu Hann hefur komið sér upp listamannslegu yfirbragði dávaldurinn og stjörnu- spekingurinn frá Budejovice. Kannski han

Vatnaleiðin og Álabókin

Það voru ekki margir á leið frá Stykkishólmi niður í Borgarfjörð í gær (ætli það megi ekki að segja niður í því samhengi?). Veðrið var fallegt, nokkrir hestar í vetrarbúningi átu hey og kindur vöppuðu á stöku stað fyrir utan bæi. Ég veit ekkert um landbúnað en klakabunkarnir yfir sumum túnum ímynda ég mér að geti valdið kali. Þegar ég fer um sveitir hugsa ég stundum með mér, þegar ég sé fallegt hús eða áhugavert bæjarstæði, ekki síst ef það er nálægt sjó og ekki hangandi utan í ógnvænlegu fjalli, að þarna gæti ég búið með nokkur hross og einhver smádýr, rekið flóamarkað í hlöðu og boðið einum og einum skiptinema til dvalar. Í fyrradag las ég einmitt frétt í einhverjum fjölmiðli um að Guðmundur í Brimi hefði keypt Þingvelli í Helgafellssveit, sjávarjörð í grennd við Stykkishólm. Mig minnir endilega að í fréttinni hafi staðið að hann eigi aðra jörð á Snæfellsnesi, hann er kannski að safna Snæfellsnesinu. Nú hvarflar skyndilega að mér að biðja Guðmund að selja mér skika í Helgafellssveit

Með veggteppi fyrir gluggunum

Þegar þessar línur eru skrifaðar er ég stödd í húsi í jaðri Reykjavíkur. Húsið er byggt 1968 sem sumarbústaður og þess vegna ekki einangrað með það í huga að í því sé dvalið þegar hitinn utanhúss nálgast tíu mínusgráður. Þegar ég kom hingað var hitinn inni við frostmark og frosið í blöndunartækjunum í eldhúsinu. Eftir þriggja tíma dvöl og kyndingu með rafmagnsofnum og kamínu er hitastigið orðið bærilegt, en rétt áðan var ég samt að prjóna vettlinga með ullarhúfu á höfðinu.  Fyrir nokkrum árum keypti ég þrjú hnausþykk, ofin ullarveggteppi á fimm hundruð krónur stykkið í nytjamarkaði. Eitt þeirra fór strax upp á vegg en tvö lentu í kistli, eins og gerist stundum með hluti sem fólki áskotnast og það kann að meta, en veit ekki hvað það á að gera við. Áðan blasti lausnin skyndilega við; teppin eru fullkomin fyrir gluggana með örþunna, einfalda glerinu. Þau eru falleg og einangra lygilega vel.

Vaknaði í morgun klár og hress ...

Ég er mætt á kontórinn eftir langt sumarskróp og sólin skín inn um gluggann. Það er búið að saga niður uppáhaldstréð mitt sem var hér fyrir utan Hallveigarstaði, sjálfsáð gullregn sem óx upp úr litlum furubrúski. Ég hefði frekar höggvið eitt birkitré. En þetta skiptir svo sem engu máli, þó að ég hafi haft gaman að því að fylgjast með því vaxa. Í morgun er ég búin að skila skýrslu, hugsa um Skáld í skólum og svitna við suðurgluggann. Það er djasshátíð og hinseginhátíð og ég er í nýjum sandölum. Ég er að hugsa um að hjóla í sund.