Fortsätt till huvudinnehåll

Kveðjubréf látinnar móður (eða sjálfsvíg í gulli slegnu baðherbergi)


Ég hef mjög gaman af sögum um fjölskylduleyndarmál. Allskonar safaríkum og leyndardómsfullum sögum sem Íslendingabók og minningargreinar afhjúpa ekki, því fólki er svo umhugað að leyndarmálin komi ekki upp á yfirborðið. Það er oft ekki fyrr en í þriðju kynslóð, þegar þeir sem málið varðar eru komnir í gröfina, að afkomendur fara að leita sér upplýsinga eða kveikja á perunni, að flettist ofan af sögunum. Svona leyndarmál eru mun algengari en margt fólk heldur, það eru mjög margar manneskjur sem eiga sér dulafulla fortíð, eru narsissísk flögð undir fögru skinni eða hafa eitthvað magnað að dylja. Um síðustu helgi skemmti ég mér yfir svakalegri fjölskyldusögu í sex þáttum sem er á vef Danmarks radio og er vinsælasta hlaðvarpssería Dana um þessar mundir. Þættirnir heita Mors afskedsbrev.

Adrian Lloyd Hughes er tæplega sextugur, vel þekktur og snobbaður, danskur fjölmiðlamaður sem gerði þetta vinsæla hlaðvarp. Þar fjallar hann um mömmu sína, Jette Dreyer Hughes, og hennar fjölskyldu og það er ekkert tíðindaleysi þar á ferð. Mamman dó fyrir þó nokkrum árum, ekki mjög öldruð, en skildi eftir sig biturt bréf til sona sinna fimm. Bréfið er fullt af illsku og hatri og þar úthúðar hún sonum og tengdadætrum mismikið, en Ghita Nørby les upp úr bréfinu í þáttunum. 

Afi Adrians, Thorvald Dreyer, var þekktur arkitekt á sínum tíma og með mikil umsvif. Hann var samt reyndar ekki arkitekt, hann var múrari. En hann var alla vega umsvifamikill og mjög ríkur og á hans vegum voru byggð mörg hús sem þykja almennt fremur litlum tíðindum sæta. Þegar Adrian fór að skoða sögu móðurfjölskyldunnar komst hann að því að Dreyer, afi hans, var ekki með neitt venjulega margar beinagrindur í skápunum. Eftir dauða fyrstu eiginkonu sinnar, ömmu Adrians Hughes og mömmu Jette Dreyer (sem komst reyndar að því fullorðin að hún var ættleidd) giftist hann vændiskonu sem hrapaði við grunsamlegar aðstæður út um glugga á Sikiley og dó. Þá höfðu þau eignast tvær dætur, sem voru ættleiddar, en konan gekk með púða inni á sér og þóttist vera ólétt og fæða börnin. Eina vitnið að þessu dauðaslysi konunnar var borgarstjóri Frederiksberg og eftir þennan voveiflega dauðdaga giftist Thorvald Dreyer einmitt opinberu viðhaldi þessa borgarstjóra. Það er margt fleira sögulegt og furðulegt í þessari sögu en inn í hana fléttast meðal annars fyrrum forsætisráðherra Dana, Jens Otto Krag, og þá sögu segir hin 104 ára gamla Lise Nørgaard, sem varð vitni að atburðum. Niðurstaða þáttanna held ég að sé að Jette Dreyer, vonda mamman, hafi orðið beisk, ofbeldisfull og drykkfelld tík vegna vanrækslu og skorts á ástúð í æsku.

Ég ætla ekki að rekja efni sögunnar frekar nema bara eitt í viðbót sem er extra áhugavert við þessa fjölskyldusögu: Síðasta eiginkona Þorvaldar múrara stytti sér aldur inni á baðherbergi í 680 fermetra stóru húsi þeirra hjóna við Fuglebakkevej 70 á Friðriksbergi og það baðherbergi var, grínlaust, klætt gulli. Þetta baðherbergi er í húsi sem er sameign Íslendinga og er sendiherrabústaðurinn í Danmörku. Eitthvað segir mér að markaðsvirði hússins, sem var engin smásumma fyrir, hafi tvöfaldast eftir hlaðvarp Adrians Hughes.

Áhugafólk um bilaðar fjölskyldur ætti ekki að láta þetta hlaðvarp framhjá sér fara. Hér er mjög góð ástæða til að rifja upp dönskuna.

Þann 7. október verður Adrian Hughes með fyrirlestur um þetta allt. Mín er freistað að kaupa aðgöngumiða.   

 

Fuglabakkavegur 70 (af google maps)


Kommentarer

Skicka en kommentar

Populära inlägg i den här bloggen

Maður og hauskúpa

Um daginn keypti ég ljósmynd á nytjamarkaði. Mér fannst augljóst að hún væri mjög gömul og mér fannst hún ólík þeim gömlu myndum sem ég hef skoðað á vefsíðum safna undanfarin ár, og eru þær þó býsna margar. Myndin er nokkuð stór, um 18x23 cm. og í fallegum, greinilega býsna gömlum tréramma með gyllingu. Hún er merkt P. Brynjólfssyni, ljósmyndara. Myndin sýnir ungan mann í vönduðum fötum sem situr við borð og reykir pípu. Hann hrærir í kaffibolla. Á borðinu er pottaplanta (pálmi, eins og var í tísku upp úr þarsíðustu aldamótum) og nokkrar myndir og á veggjunum eru líka myndir, bæði af fólki sem virðist vera íslenskt alþýðufólk en líka glæsilegar konur og hópmyndir. Á öðru borði má sjá lampa, hauskúpu og sennilega mjaðmagrind, stjaka með snúnu kerti og fleira. Í hillu er lítil hauskúpa sem virðist vera úr nagdýri. Bækur, merkta krús eða bolla, vekjaraklukku og ýmislegt fleira áhugavert má líka sjá á þessari mynd.   Ég byrjaði á að lesa það sem ég gat auðveldlega fundið um P...
Skicka en kommentar
Läs mer

Eitthvað pínulítið um gagnrýni

Stundum les ég eða heyri að þeir sem tjái sig um bókmenntir fái oft yfir sig ægilegar gusur frá óhressum höfundum eða útgefendum. Þetta hef ég aldrei upplifað persónulega þrátt fyrir að hafa skrifað og spjallað um bókmenntir á ýmsum stöðum. Einu sinni skrifaði ég á fjölmiðil (sem nú er dauður) eitthvað í áttina að því að kafli í ákveðinni, þá nýrri, bók hlyti að vera leiðinlegasti kafli gjörvallrar íslenskrar bókmenntasögu, en enginn sendi mér skammarpóst hvað þá kúk í poka. Í mesta lagi hefur einhver hent mér út af facebook-vinalistanum og það er nú bara hressandi. En ég man að höfundur þakkaði mér einu sinni persónulega fyrir skrif um bók eftir sig. Það gerðist í gamla Blómavali við Sigtún. Viðkomandi höfundur, sem er nýbúinn að gefa út ljóðabók, skrifar á þessa síðu . Ég tek það samt fram að ég hef aldrei þurft að gefa bókum stjörnur. Þegar ég skrifaði gagnrýni fyrir Morgunblaðið, það var sennilega fyrir áratug, var stjörnugjöf ekki enn orðin regla. Fyrir nokkrum árum hætti Páll B...
Skicka en kommentar
Läs mer

Stjörnurnar í Alabama

Er ein á skrifstofunni að hlusta á Ellu Fitzgerald syngja Stars fell on Alabama og Blue Moon. Ég á ný föt, það er ýmislegt að frétta og það er snjór í sendiráðshverfinu.
Skicka en kommentar
Läs mer

Launbarnið - framhald

Í gær skrifaði ég að ég hefði fundið sönnun þess í skrá Mæðrahjálpar Kaupmannahafnar að Elín Elísabet Jónsdóttir hefði eignast son með Jóhanni Jónssyni. Guðmundur Magnússon, sagnfræðingur, sem er að safna efni í bók um Jóhann, er sá sem hafði samband við mig um hvort ég hefði rekist á nafn Elínar og það var svo skemmtileg tilviljun að það hafði ég gert alveg óvænt. Eftir að hafa verið í sambandi við Guðmund og hann sent mér eitt heimilisfang og ég síðan fundið eitthvað um ferðir Elínar í Kaupmannahöfn sagði ég honum að skrár yfir fæðingar á Ríkisspítalanum í Kaupmannahöfn væru á vef danska Ríkisskjalasafnsins en að það væri þolinmæðisverk að stauta sig í gegnum þær. Eftir að ég sendi honum póstinn datt mér samt í hug að taka smástund í að lesa nöfn fæðandi kvenna í Protokol over ugifte fødende (hemmeligfødende) á Ríkisspítalanum. Árið sem nafn Elínar er í bók Mæðrahjálparinn er 1917 svo ég gerði ráð fyrir að barnið hefði fæðst snemma það ár, hún mun hafa komið til Danmerkur 1916. Ég ...
3 kommentarer
Läs mer

Síðdegi flísaleggjarans

Það er eitthvað mjög áhugavert við að leggja flísar. Púsl með tilgang, verk sem er ekki beinlínis mjög auðvelt, en samt ekkert sérlega flókið og getur gengið býsna hratt. Það getur samt alveg tekið á taugarnar. Nú erum við að leggja lokahönd á flísagólf, annað kvöld mun ég fúga og í lok vikunnar verður glænýtt gólf á einu herbergi í kjallaranum. Á meðan ég lagði síðustu flísarnar áðan fór ég að hugsa um bók eftir höfund sem ég hef miklar mætur á. Það er maður sem skrifaði texta sem ég sogast oft inn í því hann er svo óskaplega tær og þægilegur, tilgerðarlaus og innihaldsríkur. Bókin sem ég hugsaði um heitir En kakelsättares eftermiddag eða Síðdegi flísalagningamanns og höfundurinn heitir Lars Gustafsson. Hann var meðal annars prófessor í Austin í Texas en  ættaður frá Västerås og gamall skólafélagi P. O. Enqvist. Lars Gustafsson dó fyrir rúmu ári síðan. Bókin um síðdegi flísaleggjarans er stutt (margar bækur LG eru stuttar og þéttar), hún kom út 1991 en ég las hana nokkrum árum...
Skicka en kommentar
Läs mer

Bókablogg eða ekki ...

Loksins er vor í Dalslandi, hitinn í tveggja stafa tölu og sól. Stóru trén, sem beðið hafa norpandi eftir tækifæri til að fletta út á sér laufunum, grænka með hraði. Þetta er síðasti dagurinn minn í Åmål, a.m.k. í þessari törn, ég hafði aldrei komið hingað í byrjun þessa mánaðar og veit ekki hvort eða hvenær ég kem aftur. Ég hafði hugsað mér að skrifa bókablogg áður en ég færi héðan, um bók sem ég fann hérna frammi í hillu, en ég næ því ekki vegna þess að ég þarf að gera annað í dag og mig langar líka að vera dálítið úti í góða veðrinu. Bókin heitir Bland vulkaner och varma källor - Isländska strövtåg, hún kom út 1924 og er eftir Harry Blomberg. Höfundur segir í bókinni frá Íslandsferð sinni snemma á 3. áratug síðustu aldar og ég held að hann hafi verið dálítið naskur húmoristi. Harry Blomberg ræðir meðal annars þá þversögn á nokkrum síðum að á Íslandi skófli menn síld upp úr sjónum sem seld sé dýru verði til útlanda en að þeir sem slíti sér út við veiðar og fiskverkun séu bláfátæki...
Skicka en kommentar
Läs mer

Ævisögur og fíkniefnastríð

Til að byggja mig upp fyrir ýmis verkefni sem ég er með á minni könnu (ég er að reyna að forðast orðið frestunarárátta) les ég ævisögur. Í gær las ég Þjófur, fíkill, falsari - Sjálfsævisaga síbrotamanns eftir Guðberg Guðmundsson og með morgunkaffinu las ég Sendiherrafrúin segir frá , eftir Hebu Jónsdóttur. Þessar bækur eru báðar um og eftir gallaðar og brothættar manneskjur en mjög áhugaverðar á margan hátt. Þær gjalda þó fyrir það (eins og kannski allar ævisögur) að það er skautað of mikið á yfirborðinu, kannski vegna þess að höfundarnir sjá ekki vel undir yfirborðið eða hugsanlega vegna þess að þau eru ekki fær um að ræða það sem hefði mátt ræða, og auk þess hefðu bækurnar þá orðið allt of langar og ruglingslegar. Þarna kemur líka inn í takmörkun tungumálsins og frásagnarinnar. En þá kemur að lesandanum að túlka og reyna að skilja. Ég tek fyrrnefndu bókina með mér á skrifstofuna á eftir og þar tekur annar lesandi við henni og fljótlega getum við rætt atburði og allan þann aragrúa pe...
2 kommentarer
Läs mer

Gömul launungamál

Ég er stödd í Kaupmannahöfn og undir lok liðinnar viku var ég að fletta skrám frá Mæðrahjálp borgarinnar frá því á öðrum áratug síðustu aldar. Þar rakst ég á örfá nöfn íslenskra kvenna, og reyndar karla líka, en aðeins tvö sem ég lagði á minnið. Mæðrahjálpin hefur í rúm hundrað ár rekið hjálparstarf í Kaupmannahöfn. Áður störfuðu þar tvö félagasamtök sem aðstoðuðu einstæðar, barnshafandi konur og konur sem höfðu átt börn utan hjónabands, sem var síðan steypt saman í Mæðrahjálpina. Hjálpin fólst meðal annars í að hafa uppi á fjarverandi feðrum,  koma börnum til ættleiðingar og að aðstoða við framfærslu. Nöfnin sem vöktu athygli mína voru Elín Elísabet Jónsdóttir og Jóhann Jónsson. Seint á föstudagskvöldið sendi ég Kristínu Svövu Tómasdóttur skilaboð, mig rámaði í þessa færslu sem hún skrifaði á sínum tíma um bókina Angantý. Ég sagði Kristínu að ég hefði ekki lesið bókina en að ég hefði hlustað á útvarpsþætti um Elínu, sem Sóley Stefánsdóttir, afkomandi hennar (sem einnig var nágrann...
4 kommentarer
Läs mer

Aðlögun og ættfræði og fólkið sem vill kannski skrifa bækur fremur en lesa þær

Það er mánudagur og rétt komið hádegi. Efsta atriðinu á listanum yfir það sem ég ætlaði að gera í dag er samt þegar lokið. Ég er búin að senda inn umsókn um listamannalaun fyrir árið 2025. Eiríkur Örn Norðdahl gerði listamannalaunaumsóknarskrifum skil um daginn og talar (í léttum tóni samt) um þessa h*$#*s ritlaunaumsókn . Hann vill fá fastráðningu og ég lái honum það svo sem ekki, það er ákveðin áskorun að sækja árlega um laun fyrir vinnu næsta árs og lifa síðan í nokkurra mánaða óvissu um hvort þau fáist. Það er hins vegar fjarri mér að kvarta, í fyrsta lagi er ég mjög þakklát fyrir hvern einasta mánuð sem ég hef fengið listamannalaun fyrir að sinna skrifum (ég fékk jákvætt svar við launaumsókn í fyrsta skipti þegar ég var að nálgast fimmtugt og var búin að gefa út þó nokkrar frumsamdar bækur og þýðingar) og svo finnst mér ekkert leiðinlegt að skrifa umsóknina. Þá gefst færi á að rifja upp verkefni ársins sem er að líða (það þarf auðvitað að uppfæra ferilsskrána) og setja saman text...
Skicka en kommentar
Läs mer