Fortsätt till huvudinnehåll

Listakona á Rolfsvej

 Elín Pjet. Bjarnason

Sumir rithöfundar og bloggarar fá mörg símtöl, bréf og pósta frá lesendum sínum þar sem brugðist er við skrifunum með ýmsum hætti. Ég fæ lítið af slíkum viðbrögðum nema í formi þumla og einstaka skilaboða á samfélagsmiðlum, sem eru reyndar kærkomnir miðlar sem ég kann að meta. Ég á samt nokkur bréf og pósta frá lesendum, en það er ekki mikið að vöxtum. Kannski eru hinir skrifararnir bara að ljúga eða ýkja viðbrögðin við skrifum sínum til að vekja á sér athygli, það gæti svo sem alveg verið. En hvað sem þessu líður þá fékk ég um daginn, eftir að ég hafði skrifað um höfund lagsins sem sungið er við íslenska þjóðsönginn og eiginkonu hans og húsið sem Sveinbjörn dó í á Friðriksbergi, afar skemmtilega  pósta frá einum lesanda þessarar síðu. Lesandinn sagði mér frá mjög áhugaverðri og jafnframt býsna óþekktri íslenskri listakonu, Elínu Pjet. Bjarnason (1924-2009), sem bjó mestan hluta ævinnar og dó í Danmörku, seinni árin bjó hún einmitt á Friðriksbergi. Af því sem ég hef getað skoðað á netinu af verkum hennar sýnist mér hún hafa verið mjög flinkur og áhugaverður málari, enda vel menntuð kona sem stundaði list sína alla ævi. Ég hafði aldrei heyrt minnst á þessa listakonu, en stórt safn mynda eftir hana, um 500 verk, er í eigu Listasafns ASÍ, það gáfu erfingjar hennar safninu og sett var upp sýning með verkunum árið 2011. Lesandinn sem sagði mér frá Elínu sendi mér jafnframt texta úr sýningarskránni fyrir þessa sýningu og þar kom ýmislegt mjög áhugavert fram, textinn er skrifaður af Pjetri Hafstein Lárussyni, sem var frændi listakonunnar og erfingi.

Ég fór að sjálfsögðu að fletta timarit.is og fann ýmislegt smávægilegt um Elínu og einnig þessa grein sem birtist í Spássíunni árið 2013. Elín var sérkennileg kona, hún seldi verk sín sjaldan (en gaf eitt og eitt) og þegar hún dó átti hún mikið safn eigin verka. Meðal þess sem ég komst að var að Elín Pjetursdóttir Bjarnason hefði lengi búið í Rolfsvej á Friðriksbergi, þar sem listakonur gátu fengið leigðar íbúðir. Rannsókn mín á því hvaða hús þetta væri leiddi mig að konu sem kemur við sögu í bókinni Gift, eftir Tove Ditlevsen, sem ég lauk nýlega við að þýða og kemur út einhvern tíma á næstunni. Í Gift segir frá því þegar Ester, vinkona Tove, flytur út frá Viggo F., fyrrum eiginmanni Tove sem hún tók að sér um tíma eftir skilnaðinn, og er í húsnæðishraki. Ester segir Tove að hún hafi í starfi sínu sem afgreiðslukona í apóteki kynnst listmálara að nafni Elisabeth Neckelmann. Hún segir Elisabeth búa með konu sem gangi í jakkafötum með hörðum flibba og reyki sígarettu úr munnstykki. Ester segir Elisabeth vera svolítið spennta fyrir sér og þess vegna hafi hún boðið henni að búa í sumarbústaðnum sínum og spyr hvort Tove vilji búa þar með sér. Þetta verður til þess að Tove og Ester dvelja um tíma, ásamt lítilli dóttur Tove, í sumarbústaðnum sem Elisabeth Neckelmann á í grennd við Kaupmannahöfn. Á meðan ég var að þýða bókina kynnti ég mér baksöguna eftir því sem hægt var og hafði lesið það sem ég komst yfir um Elisabeth Neckelmann, sem var mjög fínn listmálari og bjó með píanóleikaranum Ingrid Holm, sem er þá væntanlega þessi með harða flibbann.

Í rannsóknarleiðangri mínum komst ég að því að fyrir skömmu opnuðu tvær listakonur gallerí í gömlu loftvarnabyrgi í bakgarði á Rolfsvej. Byrgið er fyrir aftan húsið sem þær búa í, sem er bygging sem hýsir margar listakonur. Tíu íbúðir í húsinu eru á vegum Elisabeth Neckelmann og Ingrid Holms Legat til Fordel for Kvindelige Kunstnere, en þar geta eldri blankar listakonur fengið að búa og sinna list sinni. Ég geri ráð fyrir að í þessu húsi hafi Elín búið. Þegar þarna var komið sögu fékk ég mér göngutúr héðan frá Bjelkes Allé út á Rolfsvej 10 á Frederiksberg (1,2 km) og tók mynd af húsinu. Ég hef þessa sögu ekki lengri í bili en vona að ég geti einhvern tíma skoðað myndlist Elínar Pjet. Bjarnason.

Rolfsvej 10, Frederiksberg


Kommentarer

  1. Mér finnst áhugavert í ljósi þess hvað stór hluti íslenskrar menningarsögu hefur gerst í Kaupmannahöfn, að næstum einu heimildirnar sem ég man eftir, eru sögur af strákum á fylleríi...

    SvaraRadera

Skicka en kommentar

Populära inlägg i den här bloggen

Maður og hauskúpa

Um daginn keypti ég ljósmynd á nytjamarkaði. Mér fannst augljóst að hún væri mjög gömul og mér fannst hún ólík þeim gömlu myndum sem ég hef skoðað á vefsíðum safna undanfarin ár, og eru þær þó býsna margar. Myndin er nokkuð stór, um 18x23 cm. og í fallegum, greinilega býsna gömlum tréramma með gyllingu. Hún er merkt P. Brynjólfssyni, ljósmyndara. Myndin sýnir ungan mann í vönduðum fötum sem situr við borð og reykir pípu. Hann hrærir í kaffibolla. Á borðinu er pottaplanta (pálmi, eins og var í tísku upp úr þarsíðustu aldamótum) og nokkrar myndir og á veggjunum eru líka myndir, bæði af fólki sem virðist vera íslenskt alþýðufólk en líka glæsilegar konur og hópmyndir. Á öðru borði má sjá lampa, hauskúpu og sennilega mjaðmagrind, stjaka með snúnu kerti og fleira. Í hillu er lítil hauskúpa sem virðist vera úr nagdýri. Bækur, merkta krús eða bolla, vekjaraklukku og ýmislegt fleira áhugavert má líka sjá á þessari mynd.   Ég byrjaði á að lesa það sem ég gat auðveldlega fundið um P...

Guðný Eyjólfsdóttir - sjáandinn á Vesturbrú

Þessar vikunar er ég umsjónarkona þátta sem eru á laugardögum á Rás1. Þeir fjalla um ævi Guðnýjar Eyjólfsdóttir Vestfjörð sem fæddist á köldu vori árið 1888 og ólst upp í torfkofa í Nauthólsvík. Systir hennar, Jósefína, er mun þekktari á Íslandi en Guðný, en hún var spákona á Grímsstaðaholtinu. Upp úr tvítugu sigldi Guðný til Kaupmannahafnar þar sem hún vann láglaunastörf, varð einstæð móðir, komst í kast við lögin og gerðist spákona og heilari yfirstéttar Kaupmannahafnarborgar. Í þáttunum segir frá ýmsu sem dreif á daga Guðnýjar, en hún er fræg í tveimur jaðarhópum í Danmörku, annars vegar meðal spíritista og hins vegar áhugafólks um gömul morðmál. Hér er fyrsti þátturinn um sjáandann á Vesturbrú. Uppfært: Nú eru komnir fjórir þættir og þeir eru hér:  https://www.ruv.is/utvarp/spila/sjaandinn-a-vesturbru/33053/9r6v6k   Guðný Eyjólfsdóttir 1905 Jósefína Eyjólfsdóttir 1916

Dánarstaður menningarmanns

Dr. Priemes Vej 1 árið 1947 Einu sinni var nítján ára stúlka sem hét Eleanor Christie. Hún bjó með móður sinni, ekkju eftir lögmann, í Bolfracks Cottage, nálægt Aberfeldy í miðjum skosku hálöndunum. Eleanor hafði gengið í einkaskóla á heimaslóðum og heimavistarskóla í York, hún var drátthög og áhugasöm um listir og málaði blómamyndir. Hún átti gamla tónelska frænku sem bjó í Wales, frænkan hét Helen Powell. Stundum kom vinur Helen í heimsókn til hennar og dvaldi hjá henni í Wales. Þetta var miðaldra músíkant sem ættaður var frá Íslandi, en hann hafði hátt í tvo áratugi búið í Edinborg og kompónerað tónlist og stundað píanóleik og kennslu. Eitt sinn þegar píanóleikarinn heimsótti gömlu vinkonu sína rak hann augun í mynd af stúlku sem honum þótti sjarmerandi og spurðist fyrir um hana. Helen sagði honum að þetta væri Eleanor frænka hennar sem byggi í Skotlandi. Manninum leist svo vel á stúlkuna að hann bað um að hann yrði kynntur fyrir mömmu hennar. Gömlu frænkunni fannst það sjálfsagt má...

Karladýrkun

Ein birtingarmynd karlasamfélagsins æpti á mig úr hillu með óskálduðum bókum sem ég gekk framhjá á Kastrupflugvelli í gær (það stendur non-fiction fyrir ofan hilluna). Þarna er nú aldeilis enginn skortur á bókum um og eftir karlmenn þar sem kápumyndin er af aðalkarlinum. Svo lúrir þarna Britney Spears innan um karlana, en hún er ber að ofan. Og svipuð sjón er auðvitað svo algeng að fæst fólk sér nokkuð athugavert við þetta. Þegar athygli er vakin á þessu er gjarna sagt að þetta sé alveg örugglega bara einhver tilviljun.   

Nýtt ár og nýtt blogg

Byrjum á Ninu Hemmingsson. Ég er einmitt með nýju ljóðabókina hennar á náttborðinu.

Kona sem dó af völdum kakkalakkapúlvers

Undanfarnar vikur hafa Halldór Guðmundsson og Þorgerður E Sigurðardóttir verið með mjög áhugaverða útvarpsþætti á RÚV um Íslendinga í Kaupmannahöfn. Síðasti þátturinn verður á dagskrá næsta laugardag og ég hlakka til að hlusta á hann. Í þáttunum, sem heita Skáld og skrælingjar , hefur Halldór meðal annars minnst á íslenska karla sem sátu hver yfir öðrum á knæpum í grennd við Kóngsins nýjatorg og uppnefndu Dani, en líka hefur verið minnst á nokkrar konur. Ég hef sjálf óseðjandi áhuga á íslenskum konum sem voru í Kaupmannahöfn á síðustu öld og er einmitt núna stödd í borginni og búin að lesa ýmis skjöl á Ríkisskjalasafni Dana og fletta upp í Borgarskjalasafninu. Ég hef ekki fundið nákvæmlega það sem ég er beinlínis að leita að og sem tengist íslenskri konu sem bjó í Kaupmannahöfn mikinn meirihluta ævinnar (hér eru útvarpsþættirnir um hana ), en ég hlýt samt að finna þetta á endanum, nú bíða mín tvær útkrotaðar bækur í Svarta demantinum. Ekki er ég sagnfræðingur og ekki geng ég mjög skip...

Ertu að reyna að vera fyndin?

Iris Murdoch með kisunni sinni Fyrir mörgum árum, í viðtali um einhverja bók eftir mig, spurði fjölmiðlamaður mig eftirfarandi spurningar: „Ertu að reyna að vera fyndin?“ Ég hef ekki hugmynd um hverju ég svaraði og reyndar var ég löngu búin að gleyma því að ég hefði verið spurð þegar Snæbjörn minnti mig á það einhvern tíma í fyrra, honum fannst þetta fyndin spurning. Í gærkvöldi horfði ég á viðtal við Babben Larsson, sem er sænsk leikkona, grínisti og uppistandskennari við Dramatiska Institutet í Stokkhólmi. Þar var hún spurð hvað væri fyndið og í stuttu máli sagði hún eitthvað á þá leið að oft þætti fólki það fyndið þegar varpað væri ljósi á aðstæður sem það gæti séð sjálft sig í eða kannaðist við, en á einhvern óvæntan hátt eða í óvæntu samhengi.   Gagnrýnandinn John Self skrifaði grein í fyrra, sem birtist á vef BBC, þar sem hann hélt því fram að skáldskapur sem fengi okkur til að hlæja væri í raun oft sá besti og djúpstæðasti. Self var þarna að gagnrýna Booker-verðlaunalistann ...

Bækur og tré

Fyrrverandi bókaútgefandi sem er núna rithöfundur segir hér að bækur séu að styttast. Ég veit ekki hvort það sé rétt en sumar þykkar bækur eru samt farnar að fara í taugarnar á mér. Vissulega las ég alla doðrantana í ritröð Karls Ove Knausgårds, sem fjalla mestmegnis um hann sjálfan (og svo er langt innslag í einni bókinni um Hitler, en ég nennti nú ekki að lesa það allt), en eftir á hugsaði ég með mér að þetta væri auðvitað óþolandi manspreading hjá karlinum, hvers vegna finnst þessum manni hann mega taka svona mikið pláss í hillum og svona langan tíma af lífi okkar? Ein bók þar sem þetta kemur aðeins við sögu er Sandárbókin eftir Gyrði Elíasson. Sú bók er 118 blaðsíður, sem mér finnst einmitt rétta lengdin. Hún er líka mjög skemmtileg og ég væri til í að sjá bíómynd eftir henni. Það gerist raunar ekki mikið í bókinni, þarna er einhver maður sem býr í hjólhýsi og málar myndir af trjám og veltir ýmsu fyrir sér. Til dæmis því að bækur séu búnar til úr trjám og að það sé óvistvænt og f...

Hórur bókmenntanna

Fyrir nokkrum dögum sagði ég frá því að Camilla Läckberg sæti undir ámæli um að vera ekki höfundur bóka sinna heldur hefði hún ráðið annan höfund í að skrifa að minnsta kosti tvær. Nú hafa umræðurnar um þetta undið upp á sig og höfundapar eitt, Leif og Caroline Grimwalker, tjáði sig í vikunni í sænska ríkisútvarpinu þar sem þau segjast eiga bækur frá öllum stóru forlögunum á metsölulistum, nema hvað bækurnar eru ekki sagðar eftir þau heldur aðra fræga höfunda. Aðspurð segja þau að ekkert sé athugavert við þetta, sumir höfundar anni bara ekki eftirspurn, allir geti ekki verið jafn handfljótir og þau, sem skrifa fimmtán bækur á ári hvort, eða þrjátíu samtals.  Parið Leffe og Caroline Grimwalker er þekkt hjá áhugamönnum um sænskar afþreyingarbókmenntir. Þau gefa út gríðarlegan fjölda verka og skrifa það allt á skipulagshæfni sína og vinnusemi, nú og löngun til að þéna mikla peninga. Þau segjast vera bókmenntaverksmiðja og fyrir einhverju síðan las ég viðtal við þau þar sem þau sögðu...

Kynlíf langömmu þinnar

Í Politiken er greinarflokkur þar sem starfsfólk safna er spurt um áhugaverða gripi á söfnunum sínum. Í dag var ég að lesa um græju sem var víst til á langflestum dönskum heimilum á fyrri hluta síðustu aldar og var að sögn safnvarðar á dönsku safni notuð sem getnaðarvörn í áratugi. Tækið var notað til að skola út sæði eftir samfarir, en einnig til skolunar eftir fæðingar og ólögleg þungunarrof. Ílátið var fyllt af vatni og hengt hátt upp og svo var spúlað út með hjálp þrýstings og vatns. Þetta tæki mun hafa verið algengt frá 1920 til 1950, en var einnig töluvert notað eftir það því pillan kom jú ekki á markaðinn fyrr en á sjöunda áratugnum. Ýmist var notað hreint vatn eða að út í það var blandað ediki eða sítrónusafa, en það mun ekki hafa verið hollt fyrir líkamann, sýrustigið gat farið í tómt rugl. Svo er þetta ekki sérlega góð getnaðarvörn heldur, en sennilega betra en ekki neitt.  Safnvörðurinn sem er til viðtals í Politiken segir að þessi græja hafi verið gríðarlega mikið notuð...