Fortsätt till huvudinnehåll

Dylanmennirnir

Bob Dylan er nýorðinn áttræður. Eins og var fyrirsjáanlegt spruttu Dylanmennirnir fram eins og grápöddur undan steinum og fögnuðu í einkamiðlum og á opinberum vettvangi. Fréttatími RÚV í gær fagnaði líka afmælinu með veglegri umfjöllun og einn menningarblaðamaður sagði í yfirskrift blaðagreinar að afmælinu fögnuðu allir góðir menn.

Í morgun minntist vinkona mín á tíu ára gamla sænska grein, sem birtist í tilefni sjötugsafmælis nóbelsverðlaunahafans í nöldurkenndu rími (textinn við Positively 4th street hlýtur að vera eitt magnaðasta nöldur bókmenntasögunnar). Greinin Män som missbrukar Dylan, er eftir Hönnu Fahl og þar fjallar hún um Dylanmennina, en Hanna kveðst hafa hitt margan Dylanmanninn í lífi sínu. Nánasti vinur Hönnu, sagnfræðingurinn og skjalavörðurinn Fredrik Egefur, er Dylanmaður (hann er samt kannski fyrrverandi Dylanmaður núna), en Dylanmenn eru þeir sem vímast gjarna allir upp þegar Dylan berst í tal, þeir geta verið á öllum aldri og með ólíkar pólitískar skoðanir en eiga það sameiginlegt að elska og dá Bob Dylan.

Hanna Fahl segir Dylanmennina ekki endilega vilja umgangast eða ræða goðið mikið sín á milli. Fredrik vinur hennar vildi samt að hún lærði að meta Dylan og þarna fyrir tíu árum hafði hún hlustað á Highway 61 revisitet og fundist það fín plata, en það náði ekkert lengra. Fredrik vinur hennar hélt því líka fram að hún myndi aldrei ná honum fyllilega, frekar en aðrir, þeir Bob væru í svo sérstöku sambandi, eða eins og Hanna orðar það: Alla Dylanmän verkar ha sin egen, helt privata uppfattning om hur man är en riktig, korrekt Dylanman.

Annar Dylanmaður sem Hanna Fahl hitti við skrifin er Erik (sem er reyndar dulnefni, hann vildi ekki koma fram undir nafni). Hann er Dylanmaður í bata, rúmlega þrítugur smartur gaur í töff fötum. Enginn myndi giska á að hann væri Dylanmaður, en þegar hann var yngri handskrifaði hann texta Dylans í fína bók og fór með It ain’t me, babe fyrir stelpur sem hann var hrifinn af. Ég þekki þessa týpu, hef lent í manni sem muldraði frasa úr Just like a Woman fyrir mig. Kannski féll ég fyrir því í tíu mínútur, mér að meinalausu, en síðan ekki söguna meir. Nú eða eins og skáldið orðaði það: Nobody feels any pain.

Erik lýsir því hvernig hann lá á gólfinu með vini sínum og þeir hlustuðu naktir á – Highway 61 revisited og fylleríssungu Ballad of a thin man aftur og aftur. Það var ekkert kynferðislegt við þetta, að sögn Eriks, kannski smá hómóerótík í undirmeðvitundinni, en aðallega bara svo gott að finna svona nándina með hvor öðrum og Bob. Þetta var hluti Dylanmannshegðunarinnar, að hlusta á textana og skilja innihaldið algjörlega nakinn.

Fredrik vinur Hönnu segir að þetta sé eins og að sökkva sér í bókaflokk eða tölvuspilaheim, því meira sem Dylanmaðurinn veit um Dylan því betur líður honum. Og hann segir að starfsval sitt sé örugglega undir áhrifum frá Dylan, hann er sagnfræðingur sem sekkur sér í neðanmálsgreinar og efni á söfnum. 

Yfirskrift greinar Hönnu, Män som missbrukar Dylan, vísar til þess að Fredrik vinur hennar hefur oft notað Dylan sem valdatæki í samskiptum. Það er ákveðinn merkimiði, ákveðinn persónuleiki, að vera Dylanmaður og hún varð vitni að því þegar hann reyndi við stelpu á bar með því að setja út á að hún skildi ekki hvað Dylan væri stórkostlegur. Fredrik viðurkennir að þetta sé valdatæki og að hann yrði beinlínis hræddur ef hann myndi hitta konu sem væri jafn hrifin af Dylan og hann sjálfur. 

Einhvers konar niðurstaða greinar Hönnu Fahl, sem hún kemst að eftir að hún hefur í örvæntingu reynt allt til að ná andlegu sambandi við Dylan, líka lagst full og nakin á gólfið með Highway 61 revisited á fóninum, er sú að hún geti ekki tengt sig við Dylan heldur tengir hún sig miklu frekar við horaða manninn með blýantinn, Mr. Jones.

Fimm árum eftir að grein Hönnu Fahl um Dylanmanninn birtist fékk Bob Dylan nóbelsverðlaun í bókmenntum. Þá fór hugtakið Dylanmaður fyrir alvöru á flug og Fredrik vinur Hönnu, skjalavörðurinn, mætti í viðtal og sagðist efins um að hann kærði sig um að vera Dylanmaður lengur, þrátt fyrir að það hefði verið mikill hluti sjálfsmyndar hans lengi vel. Líkt og aðrir aðdáendur las hann sjálfan sig inn í textana, hann sagði í viðtalinu að það væri auðvelt fyrir hlustendur að finnast Dylan beina orðum sínum beint til þeirra sjálfra, en Fredrik Egefur er á því að með aldrinum finnist honum Bob Dylan bara vera að tala fyrir sjálfan sig. 

Um þetta er meðal annars fjallað í grein sem birtist árið 2016 í tímaritinu Modern psykologi. Þar má lesa hvers vegna Leonard Cohen virkar betur til að fá fólk til fylgilags og halda við það góðu sambandi, en Bob Dylan. Í stuttu máli þá eru textar Cohens samtal á meðan Dylan er eintal. Cohenmennirnir eru, samkvæmt kenningu sálfræðingsins Daniels Frydmans, betri í samtölum og samskiptum en Dylanmennirnir. 

Einu sinni fór ég á Dylantónleika með vini mínum frá New York. Það var árið 1991 og tónleikarnir voru haldnir í litlum íþróttasal háskóla á Long Island. Ég skemmti mér ágætlega, en mér fannst Bob virka frekar ellilegur og brothættur á sviðinu. Hann var fimmtugur þegar þarna var komið sögu!

Kommentarer

Skicka en kommentar

Populära inlägg i den här bloggen

Kynlíf langömmu þinnar

Í Politiken er greinarflokkur þar sem starfsfólk safna er spurt um áhugaverða gripi á söfnunum sínum. Í dag var ég að lesa um græju sem var víst til á langflestum dönskum heimilum á fyrri hluta síðustu aldar og var að sögn safnvarðar á dönsku safni notuð sem getnaðarvörn í áratugi. Tækið var notað til að skola út sæði eftir samfarir, en einnig til skolunar eftir fæðingar og ólögleg þungunarrof. Ílátið var fyllt af vatni og hengt hátt upp og svo var spúlað út með hjálp þrýstings og vatns. Þetta tæki mun hafa verið algengt frá 1920 til 1950, en var einnig töluvert notað eftir það því pillan kom jú ekki á markaðinn fyrr en á sjöunda áratugnum. Ýmist var notað hreint vatn eða að út í það var blandað ediki eða sítrónusafa, en það mun ekki hafa verið hollt fyrir líkamann, sýrustigið gat farið í tómt rugl. Svo er þetta ekki sérlega góð getnaðarvörn heldur, en sennilega betra en ekki neitt.  Safnvörðurinn sem er til viðtals í Politiken segir að þessi græja hafi verið gríðarlega mikið notuð...
En kommentar
Läs mer

Baráttudagur kvenna

  Starfandi framkvæmdastjóri Alþjóðabankans, Mari Pangestu, segir í viðtali við DN að í coronafaraldrinum beri konur þyngsta krossinn. Hún vill kalla þetta alþjóðlega kvennakreppu, að covid-19 hafi breikkað bilið á milli kynjanna og rifið upp gamla mismunun. Kvennastéttir hafa orðið verst úti og konur hugsa mest um börnin sem sum hafa ekki hafa fengið að fara í skólann í lengri tíma. Meðan ég las viðtalið við hana, sem fjallar um konur um allan heim, rifjuðust upp fréttir sem ég hef lesið um að ekki sé hugað að jafnrétti í ákvörðunum á Íslandi, til dæmis er ein nýleg hérna um karllægar aðgerðir stjórnvalda . Í dag verður kynnt kæra níu íslenskra kvenna til Mannréttindadómstóls Evrópu . Konurnar kæra íslenska ríkið fyrir að fella niður mál þeirra. Þær höfðu kært kynferðisof­beldi, heim­il­isof­beldi eða kyn­bundna áreitni en mál þeirra voru felld niður í íslensku réttarkerfi. Ofbeldi í garð kvenna er kerfisbundið. Til hamingju með baráttudag kvenna!
Skicka en kommentar
Läs mer

Launbarnið - framhald

Í gær skrifaði ég að ég hefði fundið sönnun þess í skrá Mæðrahjálpar Kaupmannahafnar að Elín Elísabet Jónsdóttir hefði eignast son með Jóhanni Jónssyni. Guðmundur Magnússon, sagnfræðingur, sem er að safna efni í bók um Jóhann, er sá sem hafði samband við mig um hvort ég hefði rekist á nafn Elínar og það var svo skemmtileg tilviljun að það hafði ég gert alveg óvænt. Eftir að hafa verið í sambandi við Guðmund og hann sent mér eitt heimilisfang og ég síðan fundið eitthvað um ferðir Elínar í Kaupmannahöfn sagði ég honum að skrár yfir fæðingar á Ríkisspítalanum í Kaupmannahöfn væru á vef danska Ríkisskjalasafnsins en að það væri þolinmæðisverk að stauta sig í gegnum þær. Eftir að ég sendi honum póstinn datt mér samt í hug að taka smástund í að lesa nöfn fæðandi kvenna í Protokol over ugifte fødende (hemmeligfødende) á Ríkisspítalanum. Árið sem nafn Elínar er í bók Mæðrahjálparinn er 1917 svo ég gerði ráð fyrir að barnið hefði fæðst snemma það ár, hún mun hafa komið til Danmerkur 1916. Ég ...
3 kommentarer
Läs mer

Prófessor í hamingju

Við Handelshögskolan í Stokkhólmi er búið að stofna Center for wellbeing, wellfare and happiness , sem á að verða fjölþjóðlegt þekkingarsetur um hamingju og vellíðan. Það er líka búið að ráða prófessor við þetta setur, hann heitir Micael Dahlén og var áður prófessor við sama skóla í markaðsfræði og neytendahegðun. Micael Dahlén hef ég oft séð í sjónvapsviðtölum, hann er skemmtilegur og mjög töff prófessor, svo töff að hann er með húðflúr á puttunum, það er auðvitað bara ofursvalt fólk sem er með svoleiðis. Micael Dahlén er fæddur 1973 og varð prófessor 34 ára, yngstur Svía. Hann er líka svo töff að hann gerir æfingavídeó fyrir fólk og hefur skrifað bók um líkamsrækt, hann fjuff-tränar, eins og hann kallar það, sem þýðir að hann æfir lítið og oft.  Í morgun las ég viðtal við Micael Dahlén sem er tekið í tilefni af nýja prófessorsstarfinu (sem ég öfunda hann smá af, hversu mikið væri ég ekki til í að vera hálaunaður prófessor í hamingjufræðum einmitt núna þegar listamannalaunatímabi...
Skicka en kommentar
Läs mer

Að gubba af stressi

Jólabókaflóðið er brostið á. Ég kíkti í Eymundsson á Skólavörðustíg í gær og sá að það er hellingur af nýjum bókum, þýddum og sömdum á íslensku, á borðunum, flestar þeirra hef ég ekki heyrt minnst á. Kannski fá margar þeirra enga umfjöllun í fjölmiðlum, nema kannski í einkafjölmiðlum höfundanna og þýðendanna, samfélagsmiðlunum. Það eru þó, sem betur fer, alltaf einhverjar bækur sem fá alvöru fjölmiðlaumfjöllun. Í Morgunblaðinu um daginn birtist gagnrýni um nýja bók þar sem þessi setning kemur fyrir: Bókin er flókin að því leyti að gagnrýnandi skilur ekki hvert hún er að fara . Gagnrýnandinn sem skrifar þetta gefur svo bókinni þrjár og hálfa stjörnu.  Í vikunni var pistill í sænska blaðinu Expressen eftir Lyru Ekström Lindbäck, sem er rithöfundur, blaðakona og doktor í heimspeki, þar sem því er haldið fram að bókmenntirnar þoli ekki lengur gagnrýni og að fólk þoli ekki að lesa eða hlusta á alvöru gagnrýni um bækur. Greinin er örugglega svar við því að nýlega ákvað ritstjórn Aftonbl...
Skicka en kommentar
Läs mer

Maður og hauskúpa

Um daginn keypti ég ljósmynd á nytjamarkaði. Mér fannst augljóst að hún væri mjög gömul og mér fannst hún ólík þeim gömlu myndum sem ég hef skoðað á vefsíðum safna undanfarin ár, og eru þær þó býsna margar. Myndin er nokkuð stór, um 18x23 cm. og í fallegum, greinilega býsna gömlum tréramma með gyllingu. Hún er merkt P. Brynjólfssyni, ljósmyndara. Myndin sýnir ungan mann í vönduðum fötum sem situr við borð og reykir pípu. Hann hrærir í kaffibolla. Á borðinu er pottaplanta (pálmi, eins og var í tísku upp úr þarsíðustu aldamótum) og nokkrar myndir og á veggjunum eru líka myndir, bæði af fólki sem virðist vera íslenskt alþýðufólk en líka glæsilegar konur og hópmyndir. Á öðru borði má sjá lampa, hauskúpu og sennilega mjaðmagrind, stjaka með snúnu kerti og fleira. Í hillu er lítil hauskúpa sem virðist vera úr nagdýri. Bækur, merkta krús eða bolla, vekjaraklukku og ýmislegt fleira áhugavert má líka sjá á þessari mynd.   Ég byrjaði á að lesa það sem ég gat auðveldlega fundið um P...
Skicka en kommentar
Läs mer

Leiðindi eða ekki

Um daginn hlustaði ég á útvarpsþátt þar sem var viðtal við mann sem hafði verið í sambandi við konu sem hann skilgreindi með narsissíska persónuleikaröskun. Röskunin birtist í ýmsu misskaðlegu atferli, en meðal annars átti konan gríðarlega erfitt með að gera eitthvað sem henni fannst ekki skemmtilegt. Til dæmis fór hún aldrei í þvottahúsið því henni þótti það alveg óbærilega leiðinlegt. Hún henti bara sokkunum sínum í ruslið eða óhreinatauskörfuna, ef þeir lentu þar þá þvoði hugsanlega einhver annar þá. Konan starfar sem læknir, sem gerði henni auðveldara að hegða sér svona en ef hún hefði verið láglaunakona, hún var með nógu góð laun til að kaupa sér eins mörg ný sokkapör og hana lysti. Þar sem hún nennti ekki að fá sér morgunmat heima þá dvaldi parið oft á hótelum um helgar og var bara almennt mikið að láta stjana við sig. Smám saman runnu tvær grímur á viðmælandann í útvarpsþættinum varðandi þetta ástarsamband. Hann nennti ekki að vera alltaf að gera eitthvað skemmtilegt og langaði ...
Skicka en kommentar
Läs mer

Berum höfuðið hátt!

Um daginn var ég að spjalla um borgina Lyon og þá rifjaðist upp fyrir mér að á meðan ég dvaldi þar, fyrir nokkrum árum, hefði ég skrifað eitthvað á þessa bloggsíðu. Hún var alveg horfin úr huga mér, ég mundi ekki einu sinni slóðina. Bloggið tókst mér samt að finna og setja inn eina mynd úr göngu minni til Hafnarfjarðar.   Á meðan ég eldaði hafragrautinn fyrir stundu, og hlustaði á viðtal Sigurlaugar Margrétar við Hönnu Birnu, hugsaði ég með mér að nú væri einmitt rétti tíminn til að byrja aftur að skrifa blogg; nýtt ár, ný áform og breytingar í vændum. Mér fannst Hanna Birna segja margt skemmtilegt og áhugavert. Það kom mér alls ekkert á óvart, við unnum einu sinni saman í Kaupfélagi Hafnfirðinga, mér fannst Hanna Birna skemmtileg þá og yfirleitt er fólk sem er skemmtilegt fimmtán ára líka skemmtilegt þegar það er komið á sextugsaldur. En varðandi mínar breytingarnar þá eru þær töluverðar. Á eftir fer ég og geng frá á skrifborðinu mínu og tæmi skúffurnar því ég ætla að taka m...
Skicka en kommentar
Läs mer

Gömul launungamál

Ég er stödd í Kaupmannahöfn og undir lok liðinnar viku var ég að fletta skrám frá Mæðrahjálp borgarinnar frá því á öðrum áratug síðustu aldar. Þar rakst ég á örfá nöfn íslenskra kvenna, og reyndar karla líka, en aðeins tvö sem ég lagði á minnið. Mæðrahjálpin hefur í rúm hundrað ár rekið hjálparstarf í Kaupmannahöfn. Áður störfuðu þar tvö félagasamtök sem aðstoðuðu einstæðar, barnshafandi konur og konur sem höfðu átt börn utan hjónabands, sem var síðan steypt saman í Mæðrahjálpina. Hjálpin fólst meðal annars í að hafa uppi á fjarverandi feðrum,  koma börnum til ættleiðingar og að aðstoða við framfærslu. Nöfnin sem vöktu athygli mína voru Elín Elísabet Jónsdóttir og Jóhann Jónsson. Seint á föstudagskvöldið sendi ég Kristínu Svövu Tómasdóttur skilaboð, mig rámaði í þessa færslu sem hún skrifaði á sínum tíma um bókina Angantý. Ég sagði Kristínu að ég hefði ekki lesið bókina en að ég hefði hlustað á útvarpsþætti um Elínu, sem Sóley Stefánsdóttir, afkomandi hennar (sem einnig var nágrann...
4 kommentarer
Läs mer

Aðlögun og ættfræði og fólkið sem vill kannski skrifa bækur fremur en lesa þær

Það er mánudagur og rétt komið hádegi. Efsta atriðinu á listanum yfir það sem ég ætlaði að gera í dag er samt þegar lokið. Ég er búin að senda inn umsókn um listamannalaun fyrir árið 2025. Eiríkur Örn Norðdahl gerði listamannalaunaumsóknarskrifum skil um daginn og talar (í léttum tóni samt) um þessa h*$#*s ritlaunaumsókn . Hann vill fá fastráðningu og ég lái honum það svo sem ekki, það er ákveðin áskorun að sækja árlega um laun fyrir vinnu næsta árs og lifa síðan í nokkurra mánaða óvissu um hvort þau fáist. Það er hins vegar fjarri mér að kvarta, í fyrsta lagi er ég mjög þakklát fyrir hvern einasta mánuð sem ég hef fengið listamannalaun fyrir að sinna skrifum (ég fékk jákvætt svar við launaumsókn í fyrsta skipti þegar ég var að nálgast fimmtugt og var búin að gefa út þó nokkrar frumsamdar bækur og þýðingar) og svo finnst mér ekkert leiðinlegt að skrifa umsóknina. Þá gefst færi á að rifja upp verkefni ársins sem er að líða (það þarf auðvitað að uppfæra ferilsskrána) og setja saman text...
Skicka en kommentar
Läs mer